Czym jest dwubiegunowość? Jak ją rozpoznać i jakie są możliwości leczenia

Jak rozpoznać dwubiegunowość?

Ze względu na zmienność objawów i ich przeciwstawny charakter, diagnoza może być trudna. Ważna jest dokładna obserwacja objawów (zarówno przez pacjenta jak i jego bliskie otoczenie). Zaburzenie rozpoznaje lekarz psychiatra, a wsparciem w diagnostyce może być rozmowa z psychologiem.

Objawy dwubiegunowości są różne w zależności od fazy choroby. Do najczęstszych objawów manii należą:

• duża gadatliwość, gonitwa myśli, chaos w komunikacji,
• zmniejszona potrzeba snu (np. kilka godzin, bez uczucia zmęczenia),
• impulsywność i podejmowanie ryzykownych decyzji,
• zwiększone zainteresowanie życiem zawodowym, hobby,
• inicjowanie zachowań takich jak kompulsywne zakupy, nawiązywanie nowych relacji seksualnych,
• podejmowanie nowych inicjatyw, projektów (nierzadko ryzykownych lub nieprzemyślanych).

Z kolei epizod depresji może objawiać się:

• dużym smutkiem i poczuciem beznadziejności,
• spadkiem energii i brakiem zainteresowania codziennymi aktywnościami,
• zaburzeniami snu i apetytu,
• zobojętnieniem, niemożnością odczuwania przyjemności,
• trudnościami z koncentracją.

Ponieważ u wielu osób objawy te występują naprzemiennie, mogą być szczególnie trudne. W fazie depresyjnej osoby z ChAD często zmagają się z konsekwencjami swoich decyzji podjętych w trakcie manii, np. wzięciem trudnego do spłaty kredytu, porzuceniem pracy lub utratą bliskiej relacji. Typowe dla depresji odczucia – poczucie winy i negatywny obraz siebie – są w ten sposób potęgowane. Dlatego bardzo ważne jest balansowanie nastroju, najczęściej za pomocą leków i/lub psychoterapii.

Jak leczy się dwubiegunowość?

Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej wymaga zwykle dwukierunkowego podejścia, co obejmuje farmakoterapię i psychoterapię. W dobrym funkcjonowaniu osoby z ChAD niezwykle ważne jest też wsparcie społeczne – zrozumienie i pomoc najbliższych osób (ale także szerzej – innych osób, z którymi taka osoba ma styczność, np. w życiu zawodowym).

Leczenie ChAD obejmuje włączenie odpowiednio dobranego zestawu leków (to kwestia indywidualna, stosuje się np. leki stabilizujące, przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne) oraz regularną terapię. Można zastosować psychoterapię poznawczo-behawioralną, psychodynamiczną i różne warianty terapii integracyjnych. Niekiedy stosuje się również tzw. terapię interpersonalną i rytmu społecznego, która może pomóc redukować nieprzewidywalność w relacjach, trudną dla otoczenia pacjenta.

Niezależnie od nurtu, psychoterapia pomoże pacjentowi także rozpoznawać wczesne symptomy kolejnej fazy choroby i budować strategie radzenia sobie z chorobą.

Przeczytaj więcej: Co warto wiedzieć o psychoterapii i jej rodzajach?

Przede wszystkim poprzez regularność terapii i dobranie odpowiedniego zestawu leków. Choć ChAD to choroba przewlekła, przy odpowiednim leczeniu i wsparciu możliwe jest prowadzenie satysfakcjonującego życia osobistego i zawodowego. Ważne jest, aby zarówno pacjent, jak i jego bliskie otoczenie zrozumieli, jak działa choroba i odpowiednio reagowali na pojawiające się objawy. Jak już wspomnieliśmy, wsparcie społeczne jest bardzo ważne dla funkcjonowania osoby z ChAD.

Pomocne w zarządzaniu chorobą mogą być tzw. dzienniki nastroju, które pomagają zarówno pacjentowi, jak i lekarzowi monitorować dynamikę objawów. Z kolei analiza dziennika podczas psychoterapii może – szczególnie w długim terminie – pomóc bardziej obiektywnie spojrzeć na swój nastrój, szczególnie w silnych epizodach manii lub depresji.

W utrzymaniu higieny zdrowia psychicznego istotnym wsparciem są również zdrowe nawyki, zalecane każdej osobie, takie jak wysypianie się (minimum 7-8 godzin snu), dieta bogata w witaminy i mikroelementy oraz regularna aktywność fizyczna.

Czy dwubiegunowość jest dziedziczna?

Choć dokładna przyczyna zaburzenia nie jest znana, współcześnie uważa się, że choroba afektywna dwubiegunowa jest dziedziczona – jeśli występowała w historii rodzinnej, ryzyko jej pojawienia się jest większe. Jednocześnie trzeba wiedzieć, że nie u każdej osoby, w której bliscy krewni cierpią na dwubiegunowość, choroba musi się pojawić.

W rozwoju ChAD mogą mieć udział także czynniki środowiskowe (np. silny i długotrwały stres, trudna sytuacja życiowa, nadużywanie substancji psychoaktywnych). Czynniki te mogą przyczynić się do ujawnienia choroby u osób z predyspozycjami genetycznymi.