W artykule dowiesz się:

Czym jest nerwica serca? – objawy i leczenie

Nerwica serca, nazywana również zespołem Da Costy, to zaburzenie psychosomatyczne, w którym pojawiają się objawy przypominające choroby serca, mimo że badania kardiologiczne nie wykazują żadnych zmian organicznych. Dolegliwości takie jak kołatanie serca, kłujący ból w klatce piersiowej, duszności czy zawroty głowy mają podłoże emocjonalne i najczęściej są skutkiem przewlekłego stresu, napięcia nerwowego lub lęku. Choć nerwica serca nie stanowi zagrożenia dla życia w sensie fizycznym, może znacząco obniżać komfort codziennego funkcjonowania i prowadzić do rozwoju innych zaburzeń, m.in. depresji czy przewlekłych stanów lękowych.

Co to jest nerwica serca?

Nerwica serca to zaburzenia lękowe, dysfunkcja układu nerwowego, która objawia się zmianami w innych obszarach organizmu, w tym w układzie sercowo-naczyniowym, stąd nazwa choroby. Podłożem choroby zazwyczaj są stany lękowe związane z własnym zdrowiem i życiem. W znaczącym stopniu potęgują je przykre doświadczenia z przeszłości. Kluczowe jest jednak indywidualne podejście do własnego stanu zdrowia oraz odporność na czynniki stresogenne. Znacznie częściej na nerwicę serca cierpią osoby, które w sposób obsesyjny wsłuchują się w swój organizm, dostrzegając najmniejsze zmiany, interpretując je nie zawsze we właściwy sposób.

Przy nerwicy serca niepokojące sygnały są odczytywane zwykle w kontekście zagrożenia. Organizm przygotowuje się więc do ucieczki lub walki. To właśnie tym spowodowana jest nadmierna produkcja takich hormonów, jak adrenalina i noradrenalina. Ma to niekorzystny wpływ na pracę serca. Zmiany w układzie sercowo-naczyniowym powodują wystąpienie dolegliwości takich jak np. dyskomfort w klatce piersiowej czy kołatanie serca.

Somatyczne i psychiczne objawy nerwicy serca

Nerwicy serca towarzyszą objawy somatyczne, a więc dotyczące samego ciała. Są to ucisk, kłucie w klatce piersiowej, ból w klatce piersiowej czy kołatanie serca. Do objawów nerwicy serca należą ponadto duszności, drżenie ciała oraz nadmierna potliwość. Pojawiają się również dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Są to zgaga, niestrawność, uczucie przelewania się w brzuchu, bóle brzucha.

Objawy somatyczne współwystępują z objawami psychicznymi. Mogą pojawić się problemy z zasypianiem, częste wybudzanie się oraz płytki i niewydajny sen. Towarzyszy temu niepokój oraz stany lękowe. Zaobserwować można także wzmożoną nerwowość, zaburzenia koncentracji, drażliwość i poirytowanie. Niektóre osoby decydują się na izolację społeczną, unikają ludzi, preferują tylko własne towarzystwo. Zaniedbują też obowiązki domowe i zawodowe.

Przyczyny nerwicy serca

Skąd się bierze nerwica serca i jakie ma podłoże?

Pośrednim powodem zaburzeń jest długotrwała ekspozycja na stres. W dzisiejszych czasach wiele osób zmaga się w codziennym życiu ze stresującymi sytuacjami. Dotyczy to zarówno pracy, jak i też sfery prywatnej. Presja społeczna i duża ilość obowiązków powodują, że przez większość dnia toczymy walkę ze stresem. Jakie są najczęstsze przyczyny nerwicy serca? Oto kilka z nich:

Angażująca praca – duża liczba obowiązków lub wymagający szef mogą wpłynąć na obniżenie własnej oceny, które z czasem przeradza się w niepokój związany z podejmowaniem się kolejny raz tej samej czynności.
Pogorszenie relacji w życiu prywatnym i brak wsparcia najbliższych w rozwiązywaniu problemów – bez bliskich osób wokół bardzo łatwo stać się podatnym na różne sytuacje, które prowadzą do odczuwania stresu na co dzień. Często również w związku z presją otoczenia.
Ewentualne traumatyczne wydarzenia z przeszłości – to właśnie one mają wpływ na nasze postrzeganie rzeczywistości i obraz świata zewnętrznego. Do takich sytuacji możemy zaliczyć m.in. alkoholizm rodziców, przemoc w rodzinie, śmierć bliskich czym poważne wypadki.
Do rozwoju nerwicy serca przyczynia się czasem nadopiekuńczość rodziców lub ich zbyt duże wymagania względem dziecka. W efekcie takie dziecko w kontakcie z dorosłym już światem ma problemy z zaaklimatyzowaniem się wśród innych osób i często nie radzi sobie w prostych sytuacjach, co wzmaga uczucie stresu.

A jakie są bezpośrednie przyczyny nerwicy serca? Stres wywołuje m.in.:

przyspieszenie czynności serca,

zwiększa rzut serca.

W ten sposób organizm przygotowuje się do walki. Towarzyszy temu nadprodukcja hormonów stresu: adrenaliny, noradrenaliny i kortyzolu.

Czynniki ryzyka nerwicy serca

Nerwica serca rozwija się na skutek współdziałania wielu elementów psychologicznych, biologicznych i społecznych. Do głównych należą przewlekły stres i napięcie emocjonalne, które prowadzą do nadmiernego wydzielania hormonów stresu – kortyzolu, adrenaliny i noradrenaliny. Taka reakcja organizmu zwiększa jego wrażliwość na bodźce emocjonalne, co sprzyja pojawianiu się dolegliwości sercowych.

Znaczącą rolę odgrywają także traumatyczne przeżycia, zarówno z okresu dzieciństwa, jak i dorosłego życia – śmierć bliskiej osoby, poważny wypadek czy doświadczenie przemocy. Osoby o określonym typie osobowości, szczególnie lękliwe, perfekcjonistyczne lub mające trudności w wyrażaniu emocji, są bardziej podatne na wystąpienie tego rodzaju zaburzeń. Wpływ mogą mieć również uwarunkowania genetyczne, choć nie zostało to jednoznacznie potwierdzone.

Nerwica serca częściej dotyka kobiet, a pierwsze objawy najczęściej pojawiają się między 24. a 44. rokiem życia. Ryzyko zwiększa się także w przypadku problemów rodzinnych i społecznych – wychowania w środowisku dysfunkcyjnym, samotności czy niskiego statusu materialnego. U kobiet nasilenie objawów bywa większe w okresach zmian hormonalnych, np. w czasie menopauzy lub po porodzie.

Objawy nerwicy serca

W wielu przypadkach pacjenci z nerwicą serca odczuwają zespół objawów charakterystycznych dla grupy chorób sercowo-naczyniowych. Wśród najczęstszych objawów nerwicy serca wymienia się m.in.:

Przeszywający ból w klatce piersiowej – który odczuwa się z lewej strony. Ma on kłujący charakter i nie promieniuje do innych miejsc w zależności od zmiany pozycji ciała.
Duszność – to typowe uczucie towarzyszące uczuciu stresu w ciele. Wiąże się z trudnościami w oddychaniu oraz płytkim i przyspieszonym oddechem.
Uczucie arytmii i kołatania serca – osoby z nerwicą serca mogą odczuwać jego nierówne bicie, które często prowadzi do nagłego osłabienia organizmu, a następnie uczucia zmęczenia.
Przyspieszone bicie serca – o takim stanie mówi się najczęściej, gdy serce uderza z częstotliwością powyżej 100 uderzeń na minutę.
Wzmożona potliwość i drżenie rąk – objawy zauważalne często gołym okiem, które trudno ukryć.
Problemy z zaśnięciem – przy zbyt dużej ilości stresu i obecnej nerwicy serca trudno zasnąć nawet po bardzo długim i intensywnym dniu.

Jak zdiagnozować nerwicę serca?

Rozpoznanie nerwicy serca zaczyna się od wykluczenia chorób somatycznych, czyli takich, które bezpośrednio wynikają z zaburzeń układu sercowo-naczyniowego. W tym celu należy udać się do kardiologa, który potwierdzi lub wykluczy nieprawidłowości w pracy tego układu.

Poza kardiologicznym badaniem diagnostycznym w diagnozie nerwicy serca znaczenia ma również konsultacja psychiatryczna polegająca na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu, który pozwoli lekarzowi stworzyć obraz sytuacji stresowych występujących w życiu pacjenta.

Badanie EKG przy diagnozie nerwicy serca

Podstawowym badaniem, które kardiolog wykorzystuje przy diagnozie chorób serca, jest EKG (elektrokardiografia spoczynkowa). Na jego podstawie lekarz stwierdza występujące zaburzenia w pracy narządu (lub ich brak), a także zyskuje cenne informacje na temat czynności elektrycznej mięśnia sercowego w spoczynku oraz podczas aktywności fizycznej. Podczas badania EKG można wykluczyć obecność chorób, które przybliżają pacjentów do usłyszenia prawidłowej diagnozy przy występujących objawach nerwicy serca, a tym samym – konsultacji psychiatrycznej.

Różnice między nerwicą serca a chorobami serca

Objawy nerwicy serca mogą przypominać symptomy poważnych schorzeń kardiologicznych, ale ich źródło i mechanizm powstawania są odmienne. W przypadku nerwicy serca przyczyną dolegliwości jest reakcja emocjonalna organizmu na stres, lęk lub napięcie. W chorobach serca występują natomiast organiczne uszkodzenia mięśnia sercowego lub naczyń wieńcowych, spowodowane np. miażdżycą czy nadciśnieniem tętniczym.
Ból w nerwicy serca jest zazwyczaj kłujący, zmienny, niepromieniujący i może ustępować po uspokojeniu lub zastosowaniu technik relaksacyjnych. W chorobach serca ból ma charakter uciskający, często promieniuje do ramienia, szyi lub żuchwy, pojawia się przy wysiłku i nie ustępuje po zmianie pozycji. U pacjentów z nerwicą objawy mogą nasilać się podczas napadu paniki, a badania kardiologiczne zwykle nie wykazują nieprawidłowości. W chorobach serca badania takie jak EKG, echo serca czy oznaczenie markerów sercowych potwierdzają zaburzenia i wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.
Różni się także postępowanie terapeutyczne. Nerwica serca wymaga psychoterapii, często połączonej z farmakoterapią i technikami relaksacyjnymi, natomiast leczenie chorób serca opiera się na farmakoterapii ukierunkowanej na poprawę pracy mięśnia sercowego, a w niektórych przypadkach – na zabiegach kardiologii inwazyjnej lub kardiochirurgii.

Powikłania spowodowane nerwicą serca

Im szybciej objawy nerwicy serca zostaną wychwycone oraz wdrożone będzie właściwe postępowanie, tym większa szansa na przywrócenie równowagi i harmonii. Nieleczona nerwica serca zwiększa ryzyko depresji i zaburzeń lękowych.

Dla osoby chorej już samo dokładne przebadanie się stanowi pewnego rodzaju terapię. Mając większą świadomość tego, co się dzieje w organizmie, łatwiej zapanować nad jego reakcjami. W niektórych przypadkach pozwala to zredukować poziom lęku, który towarzyszy pacjentowi.

Nerwica serca powoduje, że chory izoluje się od otoczenia. Postanawia unikać ludzi i życia towarzyskiego, zamyka się w swoim świecie. Zdarza się, że nie spędza czasu nawet z najbliższą rodziną. Zaniedbuje obowiązki rodzinne i zawodowe, co z kolei zwiększa ryzyko utraty pracy oraz rozstania z partnerem. Traci poczucie własnej wartości i pewność siebie, jest zrezygnowany, bez celów życiowych.

Leczenie nerwicy serca

Leczenie nerwicy serca może odbywać się w różny sposób. Dużo zależy od ogólnego stanu zdrowia pacjenta, jego podejścia do choroby, a także natężenia dolegliwości. Podstawą jest zazwyczaj terapia poznawczo-behawioralna. Podczas takiego leczenia ważne jest zidentyfikowanie czynników, które negatywnie wpłynęły na obniżenie odporności na stres. Na tym etapie istotna jest współpraca z dobrym psychoterapeutą i jego profesjonalna pomoc. Psychoterapeuta pracuje z pacjentem nad wdrożeniem nowych wzorców zachowań, dzięki którym będzie on lepiej radził sobie ze stresem i lękiem.

Czasami zdarza się, że jest potrzebne leczenie farmakologiczne. Pacjent otrzymuje leki uspokajające, które obniżają poziom lęku i redukują napięcie. W uzasadnionych przypadkach lekarz decyduje o włączeniu do terapii leków przeciwdepresyjnych.

Nie można jednak zapominać, że jednym z ważniejszych aspektów leczenia nerwicy serca jest zmiana trybu życia. W praktyce oznacza to unikanie czynników stresogennych, dzięki czemu możliwe jest wyciszenie niepożądanych reakcji organizmu.

Jak zapobiegać nerwicy serca?

Napadom nerwicy serca można zapobiegać lub przynajmniej zminimalizować częstotliwość ich występowania. Im wcześniej problem zostanie zdiagnozowany, tym większa szansa na powodzenie w samodzielnej kontroli reakcji organizmu na czynniki stresogenne. Na pewno pomaga m.in.:

Wprowadzenie stałego i uporządkowanego planu dnia. Spokojny tryb życia jest tutaj kluczowy, podobnie jak długi sen, trwający ok. 8 godzin. Organizm, szczególnie tak silnie reagujący na stres potrzebuje odpoczynku i wyciszenia.
Należy również unikać ogólnego zmęczenia, a więc zmniejszyć ilość obowiązków oraz dozować aktywność fizyczną. W miarę możliwości unikamy sytuacji konfliktowych, które nasilają lęki i stres.
Nie mniej ważne jest prawidłowe odżywianie, więc należy zadbać o zbilansowaną dietę, bogatą w kwasy omega, witaminy i minerały.
Czasem dobre efekty przynosi zmiana środowiska i otoczenia. Niech będzie to chociaż weekend, ale raz na miesiąc lub dwa, kiedy spędzimy czas w spokojnym miejscu.
Niektórym osobom pomaga umiarkowana aktywność fizyczna, jak częste i długie spacery, joga, pływanie czy taniec.

Życie bez stresu w dużej mierze wynika z nastawienia, dlatego nie przejmuj się opiniami innych ludzi i staraj się zawsze stawiać siebie na pierwszym miejscu. Takie podejście pozwoli Ci być szczęśliwym i rozwijać pasje, które pomogą Ci znaleźć ukojenie w trudniejszych chwilach.

FAQ: Nerwica serca

Nerwicę serca można rozpoznać po powtarzających się objawach takich jak kołatanie serca, kłujący lub uciskający ból w klatce piersiowej, duszności, zawroty głowy, nadmierne pocenie się czy uczucie ucisku w klatce. Towarzyszy im lęk i obawa przed chorobą serca, mimo że badania kardiologiczne nie wykazują żadnych zmian organicznych.

Tak. Nerwica serca jest zaburzeniem lękowym, które przy odpowiedniej terapii – psychoterapii, technikach relaksacyjnych i w niektórych przypadkach farmakoterapii – można skutecznie leczyć, doprowadzając do ustąpienia objawów.

Do typowych objawów należą kołatanie lub przyspieszone bicie serca, ból w klatce piersiowej (kłujący, uciskający lub palący), duszności, uczucie ucisku, zawroty głowy, potliwość, drżenie rąk, problemy z koncentracją oraz napady paniki.

Czas trwania nerwicy serca zależy od nasilenia objawów i skuteczności leczenia. Może ustąpić po kilku tygodniach terapii, ale nieleczona bywa przewlekła i może trwać miesiącami lub latami.

Osoba z nerwicą serca często unika wysiłku fizycznego w obawie przed nasileniem objawów, wielokrotnie konsultuje się z lekarzami, by upewnić się, że nie ma choroby serca, i może izolować się od innych z powodu lęku lub złego samopoczucia.

Nerwica serca sama w sobie nie powoduje zawału i nie uszkadza mięśnia sercowego, jednak przewlekły stres, który jej towarzyszy, może zwiększać ryzyko chorób serca w dłuższej perspektywie.

Najbardziej uciążliwe są napady paniki połączone z silnym kołataniem serca, uczuciem duszności, bólem w klatce piersiowej i wrażeniem, że dochodzi do zawału.

Nie. Wynik EKG w nerwicy serca zazwyczaj jest prawidłowy, choć podczas napadu lęku może wystąpić przyspieszona akcja serca. Diagnozę stawia się po wykluczeniu chorób serca i ocenie stanu psychicznego.

Najczęściej mylona jest z zawałem serca, dławicą piersiową lub groźnymi arytmiami, dlatego każdy epizod bólu w klatce piersiowej wymaga konsultacji lekarskiej.

Pomocne są ćwiczenia oddechowe, medytacja, joga, umiarkowana aktywność fizyczna, zdrowa dieta, ograniczenie kofeiny i alkoholu oraz dbanie o higienę snu. Takie metody wspierają terapię, ale nie zastępują leczenia prowadzonego przez specjalistę.

Dowiedz się więcej: