Rehabilitacja po artroskopii stawu kolanowego

Artroskopia stawu kolanowego jest to zabieg operacyjny wykonywany przede wszystkim w celach leczniczych. W trakcie operacji lekarz wykonuje małe nacięcia w okolicy stawu kolanowego. Jedno służy do wprowadzenia kamery czyli artroskopu, natomiast przez drugie lub rzadko kolejne nacięcie, chirurg wprowadza odpowiednie narzędzia, potrzebne do wykonania operacji. Pomimo, że artroskopia jest zabiegiem małoinwazyjnym, należy pamiętać, żeby jak najszybciej rozpocząć rehabilitację. Artroskopia to interwencja wewnątrz stawu i może skutkować tworzenie się zrostów i przykurczów. Wczesna rehabilitacja wspomoże regenerację tkanek oraz przyspieszy powrót do pełnej sprawności.

Co można leczyć za pomocą artroskopii?

Współczesna ortopedia szeroko wykorzystuje artroskopie do leczenia stawu kolanowego. Do najpopularniejszych wskazań można zaliczyć:

• rekonstrukcje więzadeł w obrębie stawu kolanowego, np. więzadła krzyżowego przedniego (ACL), krzyżowego tylnego (PCL) lub pobocznego (MCL lub LCL),
• szycie lub wycinanie łąkotki,
• rekonstrukcję chrząstki stawowej.

W zależności od wyników diagnostyki poprzedzającej artroskopię, można wykorzystać tę metodę do leczenia innych schorzeń i dolegliwości bólowych związanych z kolanem.

Rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego ACL

Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego w wyniku urazu skrętnego kolana, jest jednym z najczęstszych wskazań do artroskopii. Główną metodą leczenia jest rekonstrukcja przy wykorzystaniu ścięgna mięśnia półścięgnistego. Po wykonanym zabiegu pacjent powinien jak najszybciej zgłosić się do dobrego fizjoterapeuty i rozpocząć rehabilitację pooperacyjną.

1. Pierwszy etap rehabilitacji ma na celu jak najszybsze zlikwidowanie obrzęku i krwiaków pooperacyjnych oraz osiągniecie pełnego wyprostu w stawie kolanowym. Pomimo iż pacjent ma założone szwy oraz opatrunki, nie należy obawiać się pracy fizjoterapeuty w obrębie kolana. Na tym etapie stosowana jest przede wszystkim terapia manualna oraz ćwiczenia izometryczne.
2. Po osiągnięciu wyznaczonych celów następuje drugi etap usprawniania. W dalszym ciągu duże znaczenie odgrywa terapia manualna, która ma pomóc w zwiększeniu zakresu zgięcia w stawie kolanowym oraz pozbycie się dolegliwości bólowych. Główne cele kinezyterapii to reedukacja wzorca chodu, wzmocnienie mięśnia czworogłowego uda oraz poprawa w zakresie propriocepcji (czucia głębokiego), co skutkuje lepszą stabilizacją stawu. Ćwiczenia wzmacniające wykonywane są w zamkniętym łańcuchu kinematycznym oraz na stojąco, w pełnym obciążeniu.
3. Trzeci etap rehabilitacji ma na celu przygotowanie pacjenta do aktywności sportowej. W tym etapie terapia manualna schodzi na drugi plan, a najważniejszy staje się trening funkcjonalny. Pacjent powinien być przygotowany do wykonywania takich czynności ruchowych jak bieganie, skakanie czy do specyficznych elementów dyscypliny sportowej, którą trenuje. W zależności od aktywności fizycznej pacjenta przed operacją rehabilitacja po rekonstrukcji ACL trwa ok. 6-12 miesięcy.

Rehabilitacja po naprawie/szyciu łąkotki

W zależności od rodzaju uszkodzenia, łąkotkę można zszyć, częściowo wyciąć lub wyciąć w całości. W pierwszym wypadku pacjent powinien przez okres 4-6-8 tygodni poruszać się przy pomocy kul łokciowych. Czas ten określany jest przez lekarza prowadzącego.

Odciążenie stawu ma na celu zapobiegnięcie rozejścia się zszytej łąkotki. W związku z tym głównym celem rehabilitacji jest przywrócenie siły mięśniowej oraz pełnej ruchomości operowanej kończyny. Jeżeli łąkotka była wycinana częściowo bądź w całości fizjoterapia opiera się przede wszystkim na jak najszybszym odzyskaniu pełnego zakresu ruchu. W jednym i drugim wypadku rehabilitację należy rozpocząć już w pierwszych dobach po operacji.

Proces usprawniania można uznać za zakończony, jeśli pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości bólowych i kolano porusza się w pełnym zakresie oraz nie ma deficytów siły mięśniowej.

Rehabilitacja po zabiegu rekonstrukcji chrząstki stawowej

Chonodromalacja chrząstki jest to proces rozmiękania powierzchni stawowej w wyniku nadmiernego przeciążania stawu. Proces ten postępuje wraz z wiekiem. Określa się cztery stopnie chonodromalacji. III oraz IV stopień, w którym uszkodzenia dochodzą do warstwy podchrzęstnej, może stanowić wskazanie do zabiegu regeneracji chrząstki za pomocą artroskopii lub sposobem tradycyjnym. Zastosowanie znajdą tutaj m.in. metoda mikrozłamań (nawiercenie mikrootworów w kości), membrany chrząstkozastępcze czy hodowla chrząstki. Po zabiegu pacjent zobowiązany jest przez 6 tygodni odciążać kończynę dolną przy pomocy kul łokciowych.

W tym czasie niezbędna jest też szyna CPM, która pozwoli na odpowiednie uformowanie powierzchni stawowej. Praca z fizjoterapeutą ma za zadanie przywrócić pełen zakres ruchomości oraz zapobiec zanikom mięśniowym. Po odstawieniu kul niezbędne są ćwiczenia wzmacniające, wykonywane na stojąco, w pełnym obciążeniu. Na tym etapie właściwy docisk powierzchni stawowych powoduje, że stają się one trwalsze a wykonany zabieg skuteczny.

Zalecenia ogólne w czasie rehabilitacji kolana

 Na pierwszą wizytę u fizjoterapeuty należy przynieść pełną dokumentację historii choroby oraz wypis ze szpitala. Po badaniu funkcjonalnym pacjent zostanie poinformowany o przebiegu rehabilitacji, czyli m.in. jak długo powinna trwać oraz z jaką częstotliwością odbywać kolejne zabiegi.

Warto zwrócić uwagę na blizny pooperacyjne i ich mobilność. W celu weryfikacji postępów rehabilitacji można wykonać badanie stabilograficzne, które pokaże procentowy rozkład obciążenia na kończynę operowaną i nie operowaną. W miarę upływu czasu, przy właściwej rehabilitacji obciążenie powinno się rozkładać równomiernie. Innym badaniem, o podobnym znaczeniu, jest przezskórna elektromiografia, które pozwala na ocenę aktywność mięśni po stronie operowanej i zdrowej. Badania te najlepiej wykonać dwukrotnie w cyklu zabiegów: na początku, aby wyznaczyć próg wyjściowy oraz kontrolnie w dalszych etapach rehabilitacji.