Wole tarczycy

Wole tarczycy jest widocznym zgrubieniem szyi będącym efektem nieprawidłowej pracy gruczołu. Przypadłość ta nie zawsze jest oznaką poważnych chorób – wymaga ona jednak konsultacji z lekarzem. Czym dokładnie jest wole na szyi? Jakie są objawy i przyczyny tej przypadłości? Czy powiększone wole tarczycy jest niebezpieczne dla zdrowia i niesie ze sobą powikłania? Czu wole tarczycy może się zmniejszyć? Na wszystkie pytania odpowiadamy w dalszej części artykułu.

Na wstępie – czym jest tarczyca?

Tarczyca to niewielki gruczoł, który mieści się w okolicy szyi. Narząd ten ma duży wpływ na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Tarczyca bowiem wytwarza i dostarcza do krwi bardzo ważne hormony takie jak T3 (trójodotyronina) i T4 (tyroksyna). Odpowiedzialne są one za regulowanie aktywności takich procesów metabolicznych jak m.in. spalanie tłuszczów i cukrów, utrzymanie temperatury ciała, czy syntezę białek. Tarczyca syntetyzuje również hormon, kalcytoninę, która zmienia stężenie wapnia we krwi. Nieprawidłowe działanie gruczołu odbija się na kondycji niemalże wszystkich narządów. Jednym z zaburzeń jej funkcjonowania jest tarczyca wole.

Co to są wole tarczycy?

Wole to nieprawidłowe powiększenie tarczycy. Co ważne – nie jest to choroba, a stan objawowy. Najczęstszą na świecie przyczyną wola jest niedobór jodu. W krajach, które prowadzą suplementację soli jodem do powiększenia tarczycy, dochodzi na skutek nad- lub niedoczynności tarczycy oraz tworzenia się guzków. Leczenie wola zależy od jego rozmiarów, objawów, które prezentuje pacjent oraz przyczyny powstania.

Wole tarczycowe oznacza powiększenie gruczołu ponad normę. W przypadku kobiet wynosi ona od 18 ml do 20 ml, z kolei dla mężczyzn jest do 25 ml. Co ważne jednak, wole na tarczycy nie jest terminem jednoznacznym. Oznacza to w praktyce tyle, że przypadłość ta może oznaczać:

• powiększenie tarczycy przez przekroczenie normy,

• wyczuwalne zmiany guzkowate (wole guzkowe, wole guzowate),

• tkankę tarczycową w innych narządach (w sercu czy jajnikach).

Powiększona tarczyca może produkować prawidłową ilość hormonów (wole obojętne), za dużą (wole nadczynne) lub za małą (wole niedoczynne).

Wole tarczycowe – rodzaje

Wole tarczyca występuje w kilku rodzajach, które rozróżnia się ze względu na umiejscowienie, wielkość czy budowę wola, a także czynności hormonalne tarczycy.

Wole tarczycy – podział ze względu na położenie

• na szyi,

• w łuku aorty (wole śródpiersiowe),

• poniżej mostka (wole zamostkowe).

Wole tarczycy – podział na budowę

• wole miąższowe – utworzone przez miąższ gruczołu; w tym wypadku miąższ tarczycy nie posiada żadnych guzków,
• wole guzkowe – w strukturze gruczołu występują wyczuwalne guzki,
• wole miąższowo-guzkowe – powiększony miąższ z występującymi guzkami.

Wole tarczycy – podział na czynności

• wole nadczynne – wydzielanie przez tarczycę nadmiaru hormonów,
• wole niedoczynne – zaburzone wydzielanie hormonów tarczycy (zbyt mała ilość),
• wole obojętne – stan, w którym hormony wydzielane są prawidłowo.

Wole tarczycy – objawy

Wole tarczycy objawy często występują w formie powiększenia szyi. Jest to stan, w którym zauważalne są guzki modelujące skórę w tym obszarze ciała. Co ważne jednak – powiększona tarczyca nie zawsze daje objawy. Jeśli występują, to są to:

• poszerzenie obwodu szyi, widoczny lub wyczuwalny guz u podstawy szyi,

• ucisk w gardle,

• kaszel,

• chrypka,

• kłopoty z połykaniem,

• kłopoty z oddychaniem.

Powiększenie tarczycy – przyczyny

Powiększenie tarczycy przez wola może być spowodowane wieloma czynnikami. Warto wiedzieć, że zwiększenie rozmiaru gruczołu jest odpowiedzią na nadmierne pobudzenie hormonu TSH, który wytwarzany jest przez przysadkę mózgową. Nie jest to jednak główna przyczyna powstawania wola. Do czynników sprawczych powiększenia tarczycy należą również czynniki, które zostały opisane w poniższej liście.

• Niedobór jodu w diecie, który może być potęgowany spożywaniem pokarmów zawierających substancje hamujące produkcje hormonów tarczycy, takie jak: kapusta, brokuły czy kalafior.
• Choroba Gravesa-Basedowa – choroba o podłożu autoimmunologicznym, w przebiegu, której organizm produkuje przeciwciała skierowane przeciwko tarczycy. Przeciwciała te mają rolę aktywującą, tzn. stymulują komórki tarczycy do produkcji zwiększonej ilości hormonów. To jest przyczyną obrzęku i powiększenia tarczycy.
• Choroba Hashimoto – choroba o podłożu autoimmunologicznym, w której trakcie organizm produkuje przeciwciała o swoistości wobec tarczycy. Przeciwciała te niszczą komórki produkujące hormony tarczycy. W konsekwencji często rozwija się niedoczynność gruczołu. W takiej sytuacji przysadka mózgowa wydziela więcej hormonu stymulującego tarczycę (TSH). Jest to bodźcem do rozrostu komórek miąższowych tarczycy i powiększenia gruczołu.
• Wole wieloguzkowe – to stan, w którym w tkance tarczycy rozwijają się lite bądź wypełnione płynem guzki, co w konsekwencji prowadzi do powiększenia gruczołu.
• Pojedyncze guzki tarczycy, których większość ma charakter zmian łagodnych.
• Rak tarczycy – zwykle prowadzi do niesymetrycznego powiększenia tarczycy.
• Ciąża – hormon gonadotropowy (HCG) wydzielany przez łożysko stymuluje niewielki przerost tarczycy.
• Zapalenie – proces zapalny powoduje ból i obrzęk tarczycy. Może prowadzić do niedoczynności lub nadczynności gruczołu.

Powiększenie tarczycy (wole) – czynniki ryzyka

Na powiększenie tarczycy, czyli wystąpienie wola, narażone są niektóre grupy osób.

Do głównych czynników ryzyka, które zwiększają szansę na pojawienie się tej przypadłości, zaliczyć można m.in.:

• • płeć żeńską,
  • wiek – zaobserwowano, że powiększenie tarczycy częściej zdarza się po 40 r.ż.,
  • obciążenie rodzinne – wywiad choroby autoimmunologicznej u pacjenta lub krewnych I stopnia zwiększa ryzyko wola,
  • okres ciąży i menopauzę,
  • niektóre leki, np.: immunosupresyjne, antyretrowirusowe, amiodaron, lit,
  • ekspozycję na promieniowanie – naświetlanie szyi lub górnej części klatki piersiowej, promieniowanie z elektrowni atomowej.

Rozpoznanie wola tarczycy

W przypadku wystąpienia powiększenia obszaru szyi pacjent powinien udać się do specjalisty. Podstawą do podstawienia odpowiedniej diagnozy jest wykonanie badania przez lekarza, w którym to ocenia on wielkość tarczycy (nie powinna być ona wyczuwalna w prawidłowym rozmiarze) oraz ewentualne występowanie guzków. Diagnoza ta jest pierwszym krokiem w rozpoznaniu typu przypadłości. Dalsza diagnostyka obejmuje badanie USG pozwalające w dokładny sposób ocenić stan i rozmiar gruczołu oraz guzków tarczycy. Co ważne – guzki mogą być zarówno łagodne, jak i podejrzane bądź niebezpieczne dla zdrowia (rak tarczycy). Do oceny ich formy wykorzystywana jest biopsja aspiracyjna cienkoigłowa. Zdarzają się sytuacje, w których u pacjenta wykonywane są dodatkowe badania takie jak RTG klatki piersiowej czy tomografia komputerowa.

Wole tarczycy – leczenie

Leczenie wola tarczycy wygląda podobnie do innych chorób związanych z tym gruczołem – są to metody farmakologiczne lub operacyjne. W przypadku, gdy przypadłość ta wywołana jest niedoczynnością tarczycy, leczenie może być uzupełnione przez dodanie do codziennej diety pierwiastku jodu. Jeżeli jednak wole występuje w formie nadczynnej, pacjent powinien w takim wypadku przyjmować specjalne leki przeciwtarczycowe. W niektórych przypadkach jednak wole tarczycowe wymaga operacji. Wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu jest:

• duży rozmiar wola (wole samo z siebie nie może się pomniejszyć, dlatego w takich wypadkach polecane jest leczenie operacyjne),

• rak tarczycy,

• oporność na leczenie lekami,

• wole guzowate tarczycy nadczynne,

• wole tarczycy zamostkowe,

• nadczynność tarczycy w ciąży (w pierwszych miesiącach).

Wole tarczycy – powikłania

Duże powiększenie tarczycy może powodować kłopoty z połykaniem i oddychaniem. Zdarza się, że wole prowokuje kaszel i jest przyczyną chrypki. Wole nadczynne i niedoczynne wywołuje dodatkowo objawy zaburzonej funkcji tarczycy. Najniebezpieczniejszym powikłaniem związanym z wolem guzkowym jest rak tarczycy, dlatego też niewielkie guzki mogą być sygnałem do tego, aby przeprowadzić operację.

Zapraszamy Państwa do Centrum FitMedica na konsultacje do specjalistów w dziedzinie endokrynologii i chirurgii. Wykonujemy również badania ultrasonograficzne na wysokiej klasy aparacie firmy General Electrics.